“Prijzen in zowat hele landbouwsector sterk gedaald”

De vele vragen van de leden van de Commissie Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid werden door de minister thematisch behandeld. Ze begon met het meest acute probleem voor de land- en tuinbouwsector: het dreigend arbeidstekort. Op jaarbasis heeft de sector zo’n 45.000 seizoenarbeiders nodig. Op dit ogenblik zijn er 7.000 à 8.000 in de land- of tuinbouw aan de slag. Dat aantal loopt stilaan op tot ongeveer 25.000 tegen eind mei.

Crevits somde nog eens alle maatregelen op die intussen op alle beleidsniveaus werden genomen om te zorgen dat de landbouwsector de komende maanden over voldoende personeel kan beschikken. Ze wees op de prioriteit die VDAB geeft aan vacatures in de agrovoedingsketen en op de verdubbeling van het aantal dagen dat iemand seizoenarbeid mag verrichten. Daarnaast werd op Europees niveau afgekondigd dat seizoenarbeid wordt gezien als essentiële verplaatsing, wat ervoor moet zorgen dat seizoenarbeiders hun land van herkomst moeten kunnen verlaten om elders in de land- en tuinbouw aan de slag te gaan. Al blijkt dat het in de praktijk niet evident om dat af te dwingen, omdat grensoverschrijdend personenverkeer een bevoegdheid is van de lidstaten.

Waar vandaag nog geen beslissing over genomen is, is de tewerkstelling van tijdelijke werklozen in de land- en tuinbouw. “Hier ligt volgens mij dé sleutel om het arbeidsvraagstuk in de sector op te lossen. Wie vandaag tijdelijk werkloos is, verliest zijn uitkering wanneer hij of zij toch aan de slag gaat. Ik dring er bij de federale regering op aan om te beslissen om uitzonderlijk toch een deel van die uitkering te behouden. Seizoenarbeid is niet de best betaalde arbeid, maar op die manier kunnen mensen die gemotiveerd zijn om te werken, dit toch doen zonder hierdoor financieel benadeeld te worden. Vrijdag komt dit dossier op de federale ministerraad en weten we meer”, aldus Hilde Crevits.

Daarnaast besprak de minister ook situatie in de verschillende land- en tuinbouwsectoren. In de groente- en fruitsector is er vooral een probleem voor de producten die gericht zijn op de horeca en de food service. “De prijsvorming van bijvoorbeeld asperges, komkommer, peterselie of rucola staat op dit ogenblik sterk onder druk. Daar zijn prijsdalingen tot wel 80 procent vast te stellen”, schetste Crevits.

In de aardappelsector is de situatie zeer problematisch, liet ze aan de commissieleden weten. “Ons land is de grootste exporteur van diepgevroren aardappelproducten. Die export ligt nu voor een groot stuk stil, onder meer door de sluiting van de horeca en grootkeukens, maar ook daar het afgelasten van alle evenementen. De brancheorganisatie Belpotato zoekt naar oplossingen, maar die zijn niet evident. Er wordt onder meer ingezet op verlengde bewaring van diepgevroren producten en alternatieve bedelingen, bijvoorbeeld aan voedselbanken, maar ook dat heeft zijn beperkingen”, verduidelijkte de minister.

Ook in de zuivelsector zijn de prijzen stelselmatig gedaald, vooral die van melkpoeder. Maar ook voor verse zuivelproducten zoals room en mozzarella is de vraag sterk gedaald, door het wegvallen van de horeca. “Bovendien staat het marktgebeuren vandaag haaks op de seizoenspiek in de productie die er rond deze tijd van het jaar meestal aankomt. Dat maakt het probleem van de landbouw ook meteen duidelijk. Dieren of planten hebben geen knop om de productie stil te leggen. Als er abrupte wijzigingen in de vraag zijn, kan de boer weinig of niets doen aan aanbodzijde”, luidt het. Crevits noemde de oproep van BCZ en brancheorganisatie MilkBE die melkveehouders en retailers op hun verantwoordelijkheden wees, dan ook absoluut terecht.

In de pluimveesector zijn er twee tendensen waar te nemen. De prijs van pluimveevlees is gedaald met een kleine 10 procent. “Het thuisverbruik houdt wel stand, maar het kan het verlies op andere markten niet compenseren en er is momenteel een overaanbod aan pluimveevlees. De slachthuizen zien zich daarom verplicht om het vlees in te vriezen en dat zorgt voor een waardevermindering van het vlees en bijkomende stockagekosten, wat druk zet op de cashflow van slachterijen.” De vraag naar eieren is dan weer heel groot waardoor vooral de prijsnotering voor scharreleieren zeer gunstig is. De vraag naar eieren uit verrijkte kooien is wel gedaald omdat deze eieren vooral bestemd zijn voor horeca en grootkeukens.

In de varkenssector zijn de prijzen momenteel zo’n zeven procent gedaald. De oorzaken daarvan lopen parallel met die van de prijsdalingen in de andere sectoren. Extra opportuniteiten op vlak van export ziet de minister niet meteen. Het Russisch embargo is vandaag nog steeds van kracht, ook al verschenen er in de media berichten dat hier een opening zou kunnen komen. Voor de export naar China vormen logistieke problemen op korte termijn voor een pijnpunt, zo stelt Crevits.

De minister zegt dat ze nog geen weet heeft van dierenwelzijnsproblemen in de sector, wanneer dieren bijvoorbeeld niet tijdig verkocht geraken. “Naast problemen op vlak van dierenwelzijn, moeten we ons ook bewust van mogelijke problemen die dan kunnen opduiken met vergunde stalplaatsen of nutriëntenemissierechten”, luidt het.

De sierteelt is vandaag de zwaarst getroffen sector. “Er wordt op dit ogenblik al voor meer dan 135 miljoen euro omzetverlies geleden. Bovendien is plantgoed maar beperkt houdbaar”, weet de landbouwminister. Ze wijst erop dat er een noodfonds werd opgericht door de Vlaamse regering van 200 miljoen euro, maar dat het nog moet bekeken worden hoe die middelen sectoraal worden verdeeld. Crevits noemt het jammer dat er nog steeds geen Europese maatregelen voor de sector zijn getroffen. “We blijven daar bij de eurocommissaris op aandringen.” Daarnaast laat ze ook weten dat samen met haar de hele Vlaamse regering achter een heropening van de tuincentra staat als de regels van social distancing worden toegepast, maar dat het aan de nationale veiligheidsraad is om daarover te beslissen.

De minister liet de commissieleden weten dat op vlak van marktmaatregelen voor de sector, de sleutel in handen ligt van Europa. “Wat mij betreft is de vraag naar crisismaatregelen in de sierteelt, de aardappelsector en de zuivelsector prioritair.” Ze beloofde verder inspanningen te leveren om de Europese Commissie daarvan te overtuigen.

Hilde Crevits besloot haar uitleg met een dankwoord voor de land- en tuinbouwers, de vissers en de rest van de agrovoedingsketen. “Het is dankzij hen dat de winkelrekken goed gevuld blijven. Ze ervaren momenteel heel wat problemen, maar ze tonen zich heel creatief in de zoektocht naar oplossingen. Deze crisis toont meer dan ooit aan hoe belangrijk het is om een nabije en kwaliteitsvolle productie te hebben. Het is tijd dat we dit meer gaan koesteren”, klonk het nog.