Met het moeizame verloop van de aardappeloogst krijgt de veelgeplaagde aardappelsector in ons land nog maar eens een probleem voor de kiezen. Eerder brachten het verbod op CIPC, de nakende brexit, maar vooral de coronacrisis al behoorlijk wat kopzorgen. Om deze crisis verteerd te krijgen en vraag en aanbod opnieuw in evenwicht te brengen, zouden volgend jaar 15 procent minder aardappelen aangeplant moeten worden in Noordwest-Europa.
Moeizame oogst in België
Het Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA) ziet dat de aardappeloogst in ons land een tiental dagen geleden dan toch op gang is gekomen. De schattingen over het gerooide areaal lopen volgens het PCA uiteen van 30 tot 60 procent naargelang de regio. Maar ideale rooiomstandigheden zijn het niet. Na de hevige regens eind september is het nog steeds nat op het veld en ook nu is er om de paar dagen opnieuw een regendag waardoor de oogstwerkzaamheden stil komen te liggen.
Dat zorgt ervoor dat de aardappelen in erg natte toestand ingeschuurd worden en dat dat bewaring niet gemakkelijk wordt. Het PCA raadt telers aan om voldoende te ventileren. “Het is van groot belang om vanaf de eerste dag al intens te drogen. Dat moet de uitbreiding van natrot, een bacteriële aantasting, voorkomen”, klinkt het. Volgens het proefcentrum is het dan ook beter dat telers aardappelen op te natte stukken in het veld laten staan. “Worden ze toch gerooid dan moet er overmatig geventileerd worden en riskeren ze gezonde aardappelen mee aan te tasten.”
Het droge voorjaar en de aanhoudende en intense hitte in de zomer hebben ervoor gezorgd dat ook de opbrengst lager uitvalt dan het meerjarig gemiddelde. Globaal genomen gaat het om 10 tot 20 procent, zo schat het PCA in op basis van rooiingen op praktijkpercelen.
Situatie in Noordwest-Europa
Niet overal in de vijf belangrijkste aardappelproducerende landen in Europa is de situatie vergelijkbaar met die in ons land. De North-western European Potato Growers (NEPG) schat dat de totale oogst dit seizoen 27,9 miljoen ton zal bedragen in België, Nederland, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië. Dat is 4,5 procent of 1 miljoen ton meer dan vorig seizoen.
In de meeste landen is de oogst min of meer achter de rug, met uitzondering van die in West-België en Groot-Brittannië waar de regen voor de nodige hinder zorgt. “Het is de vraag of alle aardappelen er geoogst zullen kunnen worden”, klinkt het. Als dat wel gebeurt, dan verwacht NEPG dat de opbrengst in Groot-Brittannië 6,6 procent hoger zal liggen dan het vijfjaarlijks gemiddelde en in België zou het gaan om 4,4 procent.
Verwerking draait op verminderde capaciteit
Naast het moeilijke groeiseizoen en de moeizame oogst kent de aardappelsector een zeer woelig jaar. Door de coronacrisis is de wereldwijde vraag naar verwerkte aardappelproducten enorm afgenomen. De vraag naar grondstoffen voor de verwerking wordt op dit moment ingeschat op ongeveer 85 procent van het volume ten opzichte van vorig seizoen, vóór de pandemie. Dat zorgt er ook voor dat de prijzen op de vrije markt op dit ogenblik bijzonder laag zijn.
Nu de coronacijfers in België opnieuw de pan uitrijzen en de regering de horeca voor een tweede keer dit jaar heeft gesloten, zorgt dit ook voor de Belgische aardappelverwerkers een nieuwe klap. “Het is moeilijk in te schatten wat de impact van de nieuwe maatregelen precies zal zijn, maar we verwachten dat sommige verwerkende bedrijven hun afzet opnieuw met 10 tot 50 procent zullen zien dalen. Het zijn vooral kmo’s zoals schilbedrijven die nu het slachtoffer zijn. Gelukkig blijft de sluiting van de horeca beperkt tot Nederland en België”, zegt Romain Cools, CEO van Belgapom. Hij stelt dat een eventuele sluiting van grootkeukens die scholen en bedrijven beleveren bijkomend een grote impact zou kunnen hebben.
Aardappelareaal verminderen
De North-western European Potato Growers willen de telers aanmoedigen om komend voorjaar 15 procent minder aardappelen te planten. “Aardappelverwerkers hebben grote voorraden in hun koelhuizen en zullen voor een langere periode minder grondstoffen nodig hebben. De verwachting is dat zij hun contracten voor volgend jaar met de telers zullen verminderen en dat er nauwelijks interesse zal zijn in vrije aardappelen”, luidt het. NEPG verwacht geen daling van de contractprijzen gezien de daadwerkelijke kosten voor het telen en bewaren van de aardappelen.
De afgelopen 5 jaar hebben de NEPG-telers hun areaal consumptieaardappelen met 7,7 procent verhoogd. In Frankrijk ging het om een stijging van bijna 14 procent en in Duitsland om 10 procent, terwijl ook andere landen hun areaal verhoogden. “Deze groei van het areaal staat niet in verhouding met de tragere groei van de vraag naar grondstoffen door de verwerking. Zeker niet nu de coronapandemie heeft geleid tot een sterke vermindering van de vraag”, zegt de organisatie. Want naast een tweede lockdown in een aantal landen, vreest de aardappelsector ook de nakende brexit, aangezien een no deal-scenario steeds waarschijnlijker wordt.
Bewaring als extra uitdaging
Daarnaast zijn er ook nog de uitdagingen op vlak van bewaring. De oogst van dit jaar is de eerste die bewaard moet worden zonder het gebruik van de kiemremmer chloorprofam, beter gekend onder de merknaam CIPC. België heeft beslist dat dit middel niet meer mag gebruikt worden vanaf 1 juli 2020 na een rapport van de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA.
Helaas laat het jarenlange gebruik van de kiemremmer sporen na in het hout en beton van bewaarloodsen, waar kristallen tot jaren later los kunnen maken en een kruiscontaminatie bij de opgeslagen aardappelen kunnen veroorzaken. Belpotato.be, de brancheorganisatie voor de Belgische aardappelketen, adviseerde de aardappeltelers daarom hun loodsen grondig te reinigen aangezien de detectielimiet voor chloorprofam was vastgelegd op 0,01 ppm.
Gezien de grote kans op kruiscontaminatie en de gevolgen daarvan, drong de sector er sterk op aan om een tijdelijke verhoging van de residulimiet te verkrijgen. Die is er dan toch gekomen. Er mag tijdelijk 0,4 ppm worden aangetroffen. Over de datum waarop die tijdelijke limiet in voege mag treden, moet nog gestemd worden. “Deze limiet is laag genoeg om te verhinderen dat CIPC nog gebruikt kan worden, maar hoog genoeg om gedwongen vernietiging van aardappelen die gecontamineerd worden met CIPC dat nog in de bewaarloodsen aanwezig is, te voorkomen”, aldus het PCA. Het proefcentrum wijst erop dat het gebruik van het middel verboden blijft en dat het nog steeds belangrijk blijft om loodsen goed te reinigen.
Kieming tegengaan in de bewaarloodsen wordt dan ook een behoorlijke uitdaging. Een aantal alternatieven zijn intussen goedgekeurd voor gebruik, maar al snel kwam het nieuws dat de voorraad van sommige van die alternatieven onvoldoende is om alle telers te bevoorraden. Recent kwam het nieuws dat een extra kiemremmer is goedgekeurd. Het gaat om Argos van de firma UPL. Het is een middel van natuurlijke oorsprong op basis van sinaasappelolie, gewonnen uit de schil van appelsienen. Deze kiemremmer vervolledigt het lijstje van eerder goedgekeurde middelen 1,4 Sight, Biox-M en Restrain/Biofresh Safe-store.
Bron: VILT
