De kennis en mogelijkheden voor de teelt van hennep worden steeds groter. De vraag naar natuurlijke grondstoffen als hennepvezels neemt de komende jaren fors toe. Bovendien is het gewas erg interessant in de rotatie. Bemesting en onkruidbestrijding is niet nodig. HempFlax uit Oude Pekela verwerkt de vezels tot isolatiemateriaal en ziet mogelijkheden om nog meer mee te doen. Samen met regionale partijen, die kennis hebben over de grond, wordt de teelt verder uitgerold.
Hennepteelt vindt al enkele decennia plaats en HempFlax is 25 jaar geleden al begonnen met de verwerking van de vezels. Rond de jaren negentig voegde akkerbouwer Albert Dun uit Oude Pekela hennep toe aan zijn bouwplan en zag de potentie van het gewas. Hij nam Ben Donkers, de oprichter van HempFlax, hierin mee. Inmiddels wordt er ongeveer 2.400 hectare hennep verbouwd in Groningen, Drenthe, Friesland en in de Duitse gebieden Emsland en Lüneburger Heide. “We merken dat er bij de bouw motivatie is om te veranderen en te werken met meer biobased producten. Hennep is daardoor volop in de schijnwerpers gekomen”, legt business developer Gerard Hosper uit. “We rollen de teelt nu verder uit over Nederland. Heel concreet in de Stedendriehoek (de regio Apeldoorn, Deventer en Zutphen, red.) en in Limburg.”
Past uitstekend in het bouwplan
De samenwerking is gezocht met loonwerkers als Hofmeijer in Voorst die de teelt begeleiden. “De teelt heeft altijd plaatsgevonden in pure akkerbouwgebieden en hennep past ook uitstekend in het bouwplan van akkerbouwers.” Hosper ziet hennep ook als een interessant alternatief voor gras- en maisland. De veehouderij staat namelijk onder druk. Er komen steeds minder bedrijven, dus er zal eerder minder als meer mais en gras als eiwitbron voor voer worden verbouwd. “Hennep is een relatief eenvoudige teelt, maar vergt wel begeleiding. Daarom zoeken wij de samenwerking met regionale partijen als Hofmeijer. Het bedrijf kent de klanten en kent de grond. Wij brengen algemene kennis in als het gaat om de begeleiding van teelt, rassenkeuze enzovoort. Maar uiteindelijk bepaalt de akkerbouwer het zaaimoment. Dan moet je loonwerkers achter de hand hebben die voldoende capaciteit hebben om op het juiste moment te zaaien, te oogsten en af te voeren.
Teelt is relatief eenvoudig
Wij hebben de ambitie om ons verder door te ontwikkelen, maar het gaat zo snel dat we ons geen fouten kunnen permitteren omdat het ons aan lokale kennis ontbreekt.” De teelt is echter relatief eenvoudig. Hennep groeit eenvoudig weg, heeft weinig last van droogte en kan goed over natte omstandigheden. “Je moet niet te vroeg zaaien, want is het te koud dan komt het gewas maar langzaam op gang.” In de eerste dagen na zaaien groeien de wortels. Daarna groeit hennep gemiddeld vier centimeter per dag, zonder bij te bemesten. Omdat het gewas zo snel groeit, is onkruidbestrijding niet nodig.
Het gewas wordt geoogst voor zestig centimeter tot zeventig centimeter stengel. “De bastvezel bestaat voor 25 procent uit vezels, 55 procent is hout en de rest stof. Van het hout maken we strooisels voor dieren.” In de tweede week van augustus begint de oogst. Er wordt in een tijdspanne van maximaal twee tot drie weken volop gemaaid. Deze korte tijd is nodig omdat de stengels twee tot drie weken in zwad op het land blijft liggen. “Door dauw en regen gaat het product verweren. We moeten controle houden op het rottingsproces. Gaat het gewas in plaats van roten rotten dan ben je die controle kwijt. Dit gaat ten koste van vezelkwaliteit.” Het zwad wordt twee of drie keer omgekeerd. Daarna wordt het in balen geperst.
Verwerking tot isolatiemateriaal
HempFlax heeft in Oude Pekela en Duitsland fabricagelijnen om de vezel, die gerekend wordt tot de sterkste natuurlijke vezel, te verwerken tot isolatiemateriaal. “Als akkerbouwgewas is hennep, als rustgewas, makkelijker in te passen in de rotatie. Gras- en maisland is kritischer omdat het gewas erg gevoelig is voor ritnaalden. Bovendien is langjarig grasland lastig omdat de verterende zode veel voedingsstoffen uit de grond haalt die hennep nodig heeft om te groeien. Daarom is de voorbereiding nog kritischer.” Dat de hennepteelt zich tot dusver concentreert op de Noordelijke regio heeft te maken met de grondprijzen. “Maar hennep zou op de plek van tarwe kunnen, daarom past het goed op de grote percelen in het Veenkoloniaal gebied. Over het algemeen groeit het gewas overal, maar misschien niet overal even goed.”
Hennepteelt als rustgewas
Met het oog op een vervolgteelt heeft hennep, dat gezien wordt als rustgewas, ook voordelen. “Bovendien blijft de onkruiddruk laag.” HempFlax wil ook nog kijken naar het verwaarden van de rest van het gewas. Wat kan er bijvoorbeeld nog met de eiwitten uit het blad? Hosper vertelt dat er onderzoeken lopen in samenwerking met Avebe. Het zaad uit de top wordt in andere gebieden ook benut. In Nederland is het tot dusver verboden om de top ook te oogsten. Omdat een hakselaar geen onderscheid kan maken tussen de mannelijke en vrouwelijke plant en dus ook niet kan worden gecontroleerd met welke reden de plant wordt geteeld. Daarom draaien er in Nederland nog geen hakselaars met Double Cut voor de oogst van hennep.
“Hoe noordelijker je komt, hoe moeilijker het ook is om het zaad op tijd rijp te krijgen, met het oog op het juiste oogstmoment en het optimale proces van roten. Daarom wordt er gemaaid met één mes. We zijn wel in gesprek met de overheid om te kijken wat er mogelijk is om in Limburg proeven te doen met het oogsten van het zaad.” Bij proefboerderij Valbiom in het Waalse Wanze worden wel tientallen hectares met een Double Cut-combine geoogst.
John Deere
John Deere is één van de partijen die onder de naam CANN speciaal voor de oogst van hennep machines ontwikkelt. “Het is een redelijk basismachine”, vertelt Jan de Winkel van Groenoord Oost-Nederland over de CANN SingleFiber, de variant met één mes. “De invoerrollen zijn voor de lengte van het gewas wel aangepast, maar het grote verschil zit in de kooi. Die draait met een lager toerental dan bij gras of mais. En dat er maar één mes in zit is bijzonder, maar wel nodig om het gewas op de ideale lengte af te snijden. De pijp zit vlak achter de kooi, waardoor de stengels niet door de hakselaar gaat, maar op zwad wordt gelegd.”
De Winkel ziet dat de interesse voor CANN-machines groeit. De grote investering maakt wel dat de machines bij uitstek geschikt zijn voor loonwerkers.
“Eerlijk verdienmodel voor hele keten”
Hofmeijer Voorst is initiatiefnemer voor de teelt van hennep in de Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer en Zutphen). Sjoerd Elgersma van Hofmeijer ziet het loonbedrijf als verlengstuk van de agrarische sector. Inzet is een eerlijk verdienmodel voor de gehele keten, dus ook de agrariër. “Ik wordt er bovendien enthousiast van omdat het ook uitstekend past in het seizoen, waardoor ik de hakselaar meer kan laten renderen. We hopen op deze wijze honderd tot tweehonderd uren extra op de hakselaar te krijgen. Datzelfde argument geldt ook voor onze pakkenpers.”
Dit is een artikel uit de Akkerbouwkrant. Wil je deze thuis ontvangen? Klik hier.
Tekst en beeld: Martin de Vries