Wallonië kent al een vrij goed ontwikkelde markt voor biologische producten. Toch heeft de Waalse overheid haar ambities voor biologische landbouw nog naar boven bijgesteld. Als landbouwkantoor België willen wij daarom het Nederlandse bedrijfsleven attenderen op mogelijke marktkansen in dit gewest.
In het najaar gaat een seminar georganiseerd zijn over het Waalse overheidsbeleid rond biologische landbouw. Hierop vooruitlopend alvast een publicatie tweeluik over deze sector, te weten: de biologische afzetmarkt in Wallonië (deel 1) en het Waalse overheidsbeleid rond biologische landbouw èn de huidige uitdagingen van de sector (deel 2).
Biologische markt in België en Wallonië
De vraag naar biologische producten is traditioneel gezien sterker in Wallonië dan in Vlaanderen. Dit kan gedeeltelijk verklaard worden door de relatief sterke band van de Walen met hun “terroire” (zo zijn streek- en lokale producten populair in Wallonië), het feit dat de Waalse landbouw eerder lokaal dan internationaal is georiënteerd, dat er relatief veel biologische verkooppunten zijn en dat Wallonië een geringe verstedelijking kent (dus een ruimere beschikbaarheid aan landbouwgronden). Opvallend is dat gezondheid het overwegende aankoopargument voor Walen is, in tegenstelling tot Nederlanders die zich meer laten leiden door milieu-overwegingen.
De totale consumentenbestedingen aan biologische producten namen in België in 2020 met 13,5 procent toe tot 890 miljoen euro (zowel voeding als niet-voeding). Dit groeicijfer verdient wel enige nuancering, want de totale uitgaven aan voeding namen in 2020 toe met 12 procent als gevolg van de pandemie.
Marktaandeel verse biologische voedingsproducten
Het marktaandeel van verse biologische voedingsproducten bleef in heel België in 2020 min of meer gelijk (3,4%), maar in Wallonië bedroeg dit marktaandeel 4,9 procent terwijl in Vlaanderen het aandeel slechts 2,2 procent bedroeg. Het marktaandeel in Wallonië registreerde vooral in 2018 een duidelijke stijging met de opening van een aantal gespecialiseerde biologische winkels. Plantaardige biologische producten (groenten, fruit, vleesvervangers….) en eieren hebben een relatief groot marktaandeel, zuivel, brood en aardappelen scoren gemiddeld, terwijl vlees en vleeswaren minder dan gemiddeld scoren.
Figuur 1: Consumentenbestedingen voor biologische voedingsproducten in België en Wallonië in 2020
Figuur 2: Marktaandeel van biologische producten in België in % van de consumentenbestedingen in 2019 en 2020
De prijs voor biologische producten ligt gemiddeld 30 tot 33 procent hoger dan voor gangbare producten, maar dit verschilt sterk per product.
Verkoopkanalen consumenten
Tussen 2008 en 2020 kende Wallonië een duidelijke verschuiving in verkoopkanalen voor biologische producten ten gunste van de hard discount en de gespecialiseerde biologische winkels, maar ten koste van de ‘klassieke’ supermarkt en vooral de korte keten. De klassieke supermarkt was in 2020 met 40 procent van de consumentenuitgaven het belangrijkste afzetkanaal, maar dit aandeel kende sinds 2008 wel een forse daling (met 15 procentpunten). De gespecialiseerde biologische winkels waren met 31 procent het tweede belangrijkste afzetkanaal en zagen hun marktaandeel daarentegen met 14 procentpunten stijgen sinds 2008. Op de derde plaats stonden de buurtwinkel en de online verkoop (samen 14%), gevolgd door de hard discount met 7 procent (+6 procentpunten ten opzichte van 2008) en de zogeheten “hypermarchés” met 5 procent. Tot slot was de korte keten (boerderij en openbare markt) goed voor een marktaandeel van 3 procent (-8 procentpunten sinds 2008).
Beperkte, maar eenzijdige handel
Volgens BioWallonie (de Waalse sectororganisatie voor biologische landbouw) zijn er geen officiële handelscijfers beschikbaar voor biologische producten. Op basis van eigen enquêtes weet BioWallonie echter dat Waalse biologische tuinders hun groenten vooral op de lokale/regionale/nationale mark afzetten. Daarnaast importeren supermarkten en de verwerkende industrie van diepvriesgroenten grote hoeveelheden (vaak goedkopere) biologische producten uit Spanje, Italië, Frankrijk, Duitsland en Nederland.
Omschakeling naar biologische landbouw
Biologische landbouw is al vrij goed ontwikkeld in Wallonië: 12 procent van het landbouwareaal is biologisch als ook 15 procent van de boerderijen. In totaal is Wallonië goed voor 91 procent van de Belgische biologische landbouw. Toch is de omschakeling naar biologische landbouw voor een Waalse boer geen evidente keuze. Gebrek aan kennis en arbeidskrachten, klimaatverandering, de verzadiging van de biologische markt en de toegenomen concurrentie uit het buitenland zijn vaak belemmerende factoren.
Om Belgische boeren in omschakeling (zowel Waalse als Vlaamse) financieel te helpen de omschakelingsperiode te overbruggen, is er door de Vlaamse groente- en fruitveiling BelOrta een label geïntroduceerd, EARTH geheten, waarmee deze boeren hun producten op een positief onderscheidende manier kunnen verkopen. Daarnaast heeft ook de Brusselse biologische supermarktketen Sequoia plannen voor de lancering van een soortgelijk label (BioDemain), naar frans voorbeeld.
Bron: Agroberichten Buitenland
