Menig landbouwer – en vooral aardappelteler – heeft de naam Belpotato.be de afgelopen tijd wel opgemerkt. De brancheorganisatie van de aardappelsector heeft sinds haar oprichting in januari 2020 al heel wat watertjes doorzwommen. Tijd voor een uitgebreid verslag.
Sinds 2014 laat het GLB nieuwe vormen van samenwerking binnen de agro-voedingsketen voor alle sectoren toe. Het gaat om producentenorganisaties, unies van producentenorganisaties en brancheorganisaties. Wat een brancheorganisatie uniek maakt, is het feit dat verschillende bedrijven uit een bepaalde keten samengebracht zijn, dus van producent tot verwerker en handelaar. Zo is er bijvoorbeeld MilkBE voor de zuivelsector en Belbeef voor de vleesverwerkende sector.
Maar anderhalf jaar geleden kreeg ook Belpotato.be vorm en is de brancheorganisatie (BO) voor de aardappelsector geboren. Een belangrijke stap, want er stonden de sector heel wat uitdagingen te wachten. En dat is vandaag niet anders. Het activiteitenverslag dat Belpotato.be recent uitbracht, leert ons heel wat over de inspanningen die geleverd zijn.
Droogte als trigger
Het was de droogte van 2018 die de trigger was om werk te maken van een BO voor de aardappelsector. De impact van de klimaatverandering op de aardappelopbrengst was dat jaar zeer groot en toonde de noodzaak van een sterk interprofessioneel overleg. Belgapom (de beroepsvereniging voor de Belgische aardappelhandel en -verwerking) en Agrofront (Boerenbond, ABS en FWA) bundelden daarom de krachten. Ook Fiwap, de Waalse producentenorganisatie van aardappeltelers, droeg zijn steentje bij. Zo werd Belpotato.be opgericht door de gezamenlijke inspanningen van vijf partnerorganisaties. Het resultaat is een overkoepelende organisatie die werkt in het belang van alle aardappelprofessionals in België. En die professionals, dat zijn er heel wat.
Wat na CIPC?
Ons land telt immers een aardappelareaal van maar liefst 100.000 ha en is de grootste exporteur van diepvriesaardappelen ter wereld. Maar ook uitdagingen zijn er meer dan voldoende. Bij de oprichting van Belpotato.be stond in de winter van 2020 een thema centraal: hoe zou de sector het wegvallen van CIPC opvangen bij de bewaring van de recent ingeschuurde oogst? Belpotato.be heeft dus voortdurend de initiatieven die op Europees niveau genomen zijn door de EUPPA, Europatat, Copa-Cogeca en verschillende onderzoeksinstellingen ondersteund en gecommuniceerd.
Maar er waren ook uitdagingen die al langer sluimerden en die een daadkrachtige aanpak vergen. Daarom werden ook de werkgroep ‘Contracten’ en de werkgroep ‘Pootgoed’ opgericht.
Werkgroep pootgoed
De werkgroep Pootgoed ging in september vorig jaar van start en heeft een inventaris gemaakt van de problemen waarmee de toeleveringsketen voor kwaliteitspootgoed in België is geconfronteerd. De uitdagingen die in deze werkgroep zijn besproken, zijn rassenselectie, de vermeerdering van beschermde rassen in België, de certificering van pootgoed in Vlaanderen en Wallonië, de controle van ingevoerd pootgoed, de promotie van Belgisch pootgoed. Het doel is duidelijk: het verbeteren van de beschikbaarheid van kwaliteitspootgoed voor de Belgische telers. In maart 2021 is er een overzichtsdocument opgemaakt en verspreid met aanbevelingen voor het correct ontvangen en bewaren van pootgoed.
Werkgroep Contracten
Misschien wel de belangrijkste werkgroep is die die rond de contracten in de sector werkt. Onder leiding van de FOD Economie kwam deze groep van 15 oktober tot eind december vijf keer bijeen en zette haar werk voort in 2021. Haar missie is het actualiseren van de code-Laruelle die in 2006 werd opgesteld en die als basis dient voor contractuele relaties tussen productie en handel/industrie. Deze werkgroep wil lessen trekken uit moeilijke situaties die we in het verleden hebben gekend door lage opbrengsten, wat de valorisatie van de contracten heeft afgezwakt. Begrippen die fundamenteel zijn, net als het type contract, kwaliteitsbeoordeling, eigendomsoverdracht of overmacht staan centraal in de discussies. De werkgroep moet zijn werk ten laatste tegen eind juni 2021 afgerond hebben.
En toen kwam corona
Alsof bovengenoemde uitdagingen nog niet genoeg waren, kreeg de aardappelsector, en dus ook Belpotato.be, er de coronacrisis bovenop. Covid-19 leidde tot de grootste crisis die de sector al heeft gekend en deed de vraag naar aardappelproducten kelderen. Ook in deze crisis werd de noodzaak van de werkgroep Contracten zeer duidelijk.
Sterk teamwerk
Achter deze inspanningen zit uiteraard een team. Binnen de acht leden van het bestuur wordt de pariteit tussen de twee regio’s (Vlaanderen en Wallonië) en tussen de productie-, en handel/industrieschakels gerespecteerd.
Prioriteiten bijstellen
Voorzitter en aardappelteler Jean-Pierre Van Puymbrouck is dankbaar om met dit team te mogen samenwerken en blikt terug op anderhalf jaar Belpotato.be: “Het afgelopen anderhalf jaar was uiteraard zeer speciaal en druk. Belpotato.be is net voor het uitbreken van de coronacrisis opgestart, dus onze werking is er enorm door beïnvloed”, begint hij zijn verhaal. “We hadden uiteraard niet verwacht dat we meteen in zo’n zware crisis zouden terechtkomen, dus bepaalde doelen moesten even wachten. Nu alles weer wat normaler wordt, kunnen we ons weer op andere zaken focussen. En dat is oké, Rome is ook niet in één dag gebouwd.”
Verenigde krachten
De prioriteiten die bij de start van Belpotato.be zijn uitgestippeld, vinden we terug in de drie werkgroepen: Contracten, CIPC en Pootgoed. “De werkgroep rond CIPC is uiteraard wel meteen op volle kracht van start gegaan en heeft mooi werk geleverd. Er is veel energie gestoken in het verkrijgen van de toelatingen voor de alternatieven voor CIPC, zoals BioXM en Argos, en het versnellen van de beschikbaarheid van 1,4 Sight. Dankzij Belpotato.be is er een platform waarin de hele keten vertegenwoordigd is en konden deze aanvragen met verenigde krachten gebeuren. Dat maakt een wereld van verschil. Daarnaast gaven ze ook uitleg over het reinigingsprotocol van bewaarloodsen.” Ook de werkgroep Pootgoed leverde al goed werk en deze inspanning zal blijvend verdergezet zijn.
Positieve evolutie
De werkgroep Contracten, misschien wel het belangrijkste thema binnen de sector, werd vertraagd door de coronacrisis maar werkt nu op volle toeren, om eind deze maand tot een akkoord te komen. Wat dat precies zal zijn, kan Jean-Pierre nog niet zeggen, maar hij heeft er vertrouwen in. “Het akkoord zal een evolutie zijn. We zullen de Code-Laruelle (gedragscode uit 2005 waarin goede handelspraktijken binnen contracten werden vastgelegd) mee laten evolueren met de noden van vandaag. Niet alle problemen zullen plots opgelost zijn, maar er zal wel een positieve evolutie zijn die veel openstaande vragen zal beantwoorden”, klinkt het.
Enkel resultaat telt
Guy Vandepoel, lid Hoofdbestuur: “Belpotato stond in zijn eerste levensjaar voor grote uitdagingen. Door onvoorziene omstandigheden zoals corona moest er snel resultaat geboekt worden. En daar is deze jonge brancheorganisatie (BO) dan toch wel in geslaagd. Resultaat om zowel in Vlaanderen als Wallonië belangrijke coronasteun voor de sector te faciliteren.
Resultaat om een haalbaar kader voor bewaring zonder CIPC te kunnen toepassen en hopelijk ook resultaat om stap voor stap het interprofessionele kader waarbinnen aardappelcontracten kunnen afgesloten worden te verbeteren. Als alle neuzen in dezelfde richting staan, lukt het blijkbaar wel. De noodzaak is er alleszins, net als de inzet van een delegatie sectorafgevaardigden die in het belang van de toekomst van de aardappelsector hun nek willen uitsteken. En dan moet de volgende drempel, een duurzame financieringsbasis ook genomen kunnen worden. Als er resultaat geboekt wordt, zal binnen de sector ook de bereidheid groeien om te investeren in sectoraal overleg binnen een BO. Want met maximaal een paar euro per ha, kan dit voor de aardappelteler een wereld van verschil maken.”
