“Actie EU nodig om voedselproductie stabiel te houden”

Het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT) heeft de Europese Commissie een brief geschreven waarin gevraagd wordt om vrij verkeer van goederen en van seizoensarbeiders steeds te garanderen. Doordat heel wat grensovergangen worden afgesloten, dreigen de oogsten de komende weken in de problemen te komen. “We moeten er alles aan doen dat de voedselketen blijft draaien”, klinkt het.

Ook Boerenbond vreest dat de coronacrisis kan leiden tot heel wat logistieke problemen en is bezorgd over de negatieve effecten hiervan op de landbouwmarkten op korte, middellange en lange termijn. “Vandaar onze dringende vraag voor Europese actie om de voedselproductie stabiel te houden”, zegt voorzitter Sonja De Becker.

De komende weken en maanden zijn traditiegetrouw een drukke periode voor tuinbouwtelers die hun oogst kunnen binnenhalen. Maar doordat grensovergangen worden gesloten, dreigen ze dat dit jaar zonder seizoensarbeiders te moeten doen. “De situatie is nog niet dramatisch, we staan aan het begin van het seizoen maar er is wel veel ongerustheid”, zegt Luc Vanoirbeek, Algemeen Secretaris van VBT. “Hoe moeten telers zich organiseren? Geraken we aan voldoende werkkrachten? Er zijn heel wat vragen.”

Daarom stuurden zowel VBT als Boerenbond vorige week een brief naar de Europese Commissie, met de vraag om een vrij verkeer van mensen, goederen en diensten binnen de interne markt te vrijwaren. In ons land werken jaarlijks zo’n 48.000 seizoensarbeiders, een groot deel daarvan zijn buitenlanders. “Als zij niet meer tot bij onze telers geraken, wordt dat een probleem voor de oogst”, zegt Vanoirbeek. “De Commissie neemt onze bezorgdheden ter harte dus we hopen dat er snel duidelijkheid komt.”

“Het is positief dat de regering de tewerkstellingsperiode van buitenlandse seizoenarbeiders verdubbeld heeft tot 130 dagen zodat degenen die er nu al zijn langer aan het werk kunnen blijven. We hebben ook onze hoop gesteld om de extra campagne van de VDAB om werkzoekenden, uitzendkrachten, studenten en dergelijke te activeren voor werk in de landbouw”, zegt Vanessa Saenen van Boerenbond. Boerenbond hoopt dat de federale overheid zo snel mogelijk werk maakt van haar belofte om mensen die door de coronacrisis tijdelijk werkloos geworden zijn toe te staan in de landbouw te komen werken zonder verlies van hun uitkering. “De nodige besluiten hiertoe zijn nog niet genomen”, aldus Saenen. “Momenteel zitten aspergetelers door een tekort aan werkkrachten met de handen in het haar. In april is het de beurt aan onder meer lentegroenten, en aardbeien.”

Ook het wegvallen van de horeca als afzetmarkt kan voor bepaalde telers een probleem worden. “Sommige speciale slasoorten worden specifiek voor de horeca geproduceerd”, zegt Vanoirbeek nog. “Ook asperges worden voor het overgrote deel verkocht aan horeca. Je kan die groenten ook niet lang stockeren dus die gaan we moeten vernietigen.”

De grootste bekommernis van VBT is dat de voedselketen blijft draaien. “We moeten er echt voor zorgen dat alle maatregelen die genomen worden, toelaten dat de producten nog steeds van bij de boer tot bij de consument geraken”, zegt hij.

Volgens Boerenbond zal de coronacrisis een negatief effect hebben op de prijs. “Daarom is het belangrijk dat de Commissie de marktevoluties nauwlettend opvolgt en tijdig passend handelt”, aldus De Becker.

Maandag publiceerde de Europese Commissie alvast richtsnoeren om het vrije goederenverkeer te vrijwaren. Dat gebeurde nadat 14 landen in de Schengenzone tijdelijke grenscontroles hebben ingevoerd om de verspreiding van het coronavirus in te dammen. De Commissie wil op de belangrijkste verkeersassen zogenaamde ‘green lanes’ invoeren, waar vrachtwagens binnen een kwartier de grens kunnen oversteken.

“De maatregelen die ingevoerd zijn om de verspreiding van het virus te vertragen, hebben ook het transport vertraagd, en soms zelfs verlamd”, zo verklaarde voorzitter Ursula von der Leyen maandag in een videoboodschap. “Dit vertraagt de levering van goederen en kan tekorten veroorzaken. We moeten de belangrijkste verkeersassen in de Europese Unie deblokkeren.”

Volgens von der Leyen stonden het voorbije weekend files aan de grensovergangen van meer dan 40 kilometer. “Dat komt neer op een wachttijd van 18 uur. Dit moet stoppen”, betoogde ze.

De ‘green lanes’ moeten volgens von der Leyen geopend zijn voor vrachtwagens met alle soorten goederen. De Commissievoorzitter roept regeringen ook op om eventuele beperkingen op transportvervoer in het weekend en ‘s nachts op te schorten en het papierwerk voor chauffeurs te verminderen, zodat ze sneller grenzen kunnen oversteken.

Medische screenings aan de grenzen kunnen “nuttig” zijn, maar ze mogen het goederenverkeer niet tot stilstand brengen. “De strijd tegen het virus zal lang duren, maar de kracht en middelen om dit gevecht te winnen zal van onze grote eenheidsmarkt komen”, aldus von der Leyen.

België sloot zich vrijdagmiddag aan bij de groep van EU-lidstaten die tijdelijke grenscontroles heeft ingevoerd. Inmiddels hebben 12 van de 27 lidstaten stappen in die richting gezet. Daarbij komen ook Noorwegen en Zwitserland. Zij zijn geen EU-lidstaten, maar maken wel deel uit van de Schengenzone.

Binnen de Schengenzone zijn personencontroles aan de binnengrenzen opgeheven, maar landen kunnen beslissen om opnieuw controles in te voeren als de openbare orde of veiligheid in het gedrang komen. Die controles moeten wel tijdelijk en proportioneel zijn. De maatregelen hadden de voorbije weken wel grote impact op het goederenverkeer.