De coronacrisis, de droogte en hitte heeft stevig ingehakt op de akkerbouw. Dat blijkt uit de raming van de jaarresultaten van Boerenbond, die een omzetdaling van 18 procent laat optekenen. Vooral de vrije aardappelen kregen rake klappen. Ook voor de graanmarkt, suikerbieten en vlas was 2020 geen topjaar De barometer voor akkerbouw neemt opnieuw een duik.
In 2020 bleef het Vlaamse areaalconsumptieaardappelen stabiel tegenover 2019. Vlaanderen telt in 2020 54.230 ha aardappelen. In de voornaamste productiegebieden (België, Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk) is het aardappelareaal in 2020 licht gestegen, met 0,5 procent tegenover 2019.
De laatste jaren breidde het Vlaamse areaal aardappelen voornamelijk uit ten nadele van het suikerbietenareaal. In Vlaanderen scoorde de oogst van vroege aardappelen lichtjes beter dan in 2019 maar aanzienlijk beter dan in het zeer droge 2018. Voor de late aardappelen zijn er (op proefpercelen) sterke opbrengstverschillen al naargelang van de variëteit (bintje, fontane, innovator) en al naargelang van de landbouwstreek en van het perceel.
Impact hittegolf aardappelen
Verder is door de hittegolf van de maand augustus de groei op veel percelen stilgevallen. Boerenbond verwacht opbrengsten die lager zullen uitvallen dan het meerjarig gemiddelde, maar wel duidelijk hoger zullen liggen ten opzichte van het extreme jaar 2018. Ook ten opzichte van 2019 zullen de opbrengsten wat lager uitvallen. In combinatie met het gelijk gebleven areaal zou de totale Vlaamse productie van consumptieaardappelen 7,2 procent lager uitvallen dan in 2019, toen de productie zo’n 40 procent hoger scoorde tegenover 2018.
Prijsdaling door corona
Door de coronacrisis zijn de prijzen op de vrije markt sterk teruggevallen tegenover 2019. Boerenbond gaat uit van een prijsdaling op de vrije markt met naar schatting 66 procent tegenover 2019. We stellen momenteel vast dat onverkochte aardappelen van de oogst van 2019 nog steeds op de markt blijven wegen, waardoor de actuele aardappelprijzen dramatisch laag zijn.
Door de coronacrisis is de vraag naar frietaardappelen aanzienlijk gedaald, zowel voor de binnenlandse markt als voor exportbestemmingen. We merken op dat de foodservice en horeca activiteiten door de opgelegde coronamaatregelen slechts moeizaam hervatten en dat door het wegvallen van evenementen de vraag duidelijk achterop hinkt. Aangezien voor de corona-uitbraak het pootgoed reeds besteld was en engagementen voor het pachten van aardappelgronden reeds aangegaan waren, hebben telers hun uitgeplante arealen niet teruggeschroefd. Het ziet er voorlopig niet naar uit dat de huidige marktsituatie snel zal verbeteren.
In Vlaanderen wordt de laatste jaren slechts nog ongeveer 40 procent van de aardappelen op de vrije markt verhandeld. De overige 60 procent van de productie wordt onder contract verbouwd. De contractprijzen stegen in 2020 gemiddeld met zo’n 2,5 procent tegenover 2019. Vrije en contractprijzen gecombineerd resulteert in een te verwachten prijsdaling met 25 procent. Globaal wordt een omzet verwacht die 30 procent lager zal uitvallen tegenover 2019.
Tarwe, gerst en korrelmaïs
De oogst 2020 kon in goede omstandigheden verlopen. Voor tarwe en gerst werden wel grote variaties in de opbrengsten vastgesteld en dit al naargelang van de grondsoort en van de inzaaitijdstippen (betere opbrengsten bij vroegere inzaai). De voorjaarsdroogte had vooral gevolgen voor de opbrengst van gerst en zomergranen. Er viel nauwelijks regen van half maart tot begin juni 2020, waardoor deze vroege granen sterk geleden hebben.
Door de droge weersomstandigheden lagen de globale graanrendementen gemiddeld 12 procent lager ten opzichte van 2019. Door de combinatie van een gedaald areaal en lagere rendementen; zal de globale Vlaamse graanproductie zo’n 17 procent lager uitvallen tegenover 2019. Het jaar 2020 is als dusdanig geen topjaar voor de graanoogst, maar de kwaliteit van de geoogste granen is goed.
Verder ziet het ernaar uit dat ook de rendementen van korrelmaïs lager zullen liggen dan in 2019. De regen die volgde op de hittegolf heeft op veel percelen een positief effect gehad. Al heeft op de percelen die iets later bloeiden de hitte schade veroorzaakt met als gevolg een slechte kolfvulling.
Weinig optimisme voor suikerbieten
De oppervlakte suikerbieten steeg in Vlaanderen lichtjes (+1,1%) ten opzichte van 2019. Op basis van de resultaten van de recente staalnames gaan we uit van een gemiddelde opbrengst van 85,6 ton bieten/ha à 19,4 procent suiker. Dit komt neer op een suikerproductie van16,6 ton/ha tegenover 15,1 ton/ha in 2019.
Op het vlak van prijsvorming mogen we weinig goeds verwachten. Verklaring is de zeer bedroevende internationale suikerprijs die vertaald wordt naar de bietenprijs. Gezien door de wijziging van het Europees suikerbeleid de garantieprijs weggevallen is. Ook heeft de coronacrisis een duidelijke neerwaartse impact op de suikerprijs. Verwacht wordt dat de omzet van suikerbieten, die louter gedreven wordt door grotere suikeropbrengsten, in 2020 zo’n 10 procent hoger zal liggen tegenover 2019. De voorbije jaren worden gekenmerkt door een voortdurende terugloop van de omzet van deze sector als gevolg van gedaalde prijzen en ingezaaide arealen.
Europa heeft deze sector in belangrijke mate gedereguleerd. De steunmaatregelen zijn volledig weggevallen en er bestaan vandaag geen instrumenten meer om grote schokken in de markt op te vangen. Dit leidde de voorbije jaren tot een sterke inkrimping van de sector. Over een periode van 15 jaar beschouwd, halveerde de omzet.
Bron: VILT
