‘Van het land naar de klant’ staat er in het groot op de vrachtwagen van Raf Patat, het bedrijf van Raf Vangeel en echtgenote Kim Mens in Geel. En die vlag dekt precies de lading. Raf houdt de keten zo kort mogelijk en verkoopt alle aardappelen die hij teelt lokaal: via zijn eigen hoevewinkel, een automaat, thuisleveringen, markten en vestigingen van Carrefour-supermarkten in de buurt. Een meer dan voltijdse job. Nochtans begon het als een schoolexperimentje op maar 30 are.
Akkerbouw
Rafs ouders zijn varkenshouders, maar toch is hij in de akkerbouw terechtgekomen. Dat was niet meteen de bedoeling. Hij heeft altijd veel interesse voor varkens gehad en vindt het nog altijd een heel mooie sector.
Landbouwschool
Hoe kwamen jullie dan toch in de akkerbouw terecht?
Kim: “Toen wij startten, ging het erg slecht in de varkenssector en het werd ons een beetje afgeraden om voor die sector te kiezen. Wij gaven allebei les – Raf op de landbouwschool – en zo zijn we eigenlijk toevallig gestart met aardappelen.”
Raf: “We hadden hier op het ouderlijk bedrijf het land ter beschikking, omdat we zelf korrelmais telen voor de varkens. Voor een praktijkopdracht van de school moesten de leerlingen een teelt volgen. We plantten aardappelen op een kleine hoek, zo’n 30 are. En dat beviel. De leerlingen hadden toen overigens een sticker laten maken die ze op mijn auto hadden geplakt: ‘Patatten te koop bij Rafke’. Dat was 2006. Nu is het 2020. Het areaal is vergroot, maar de naam is er nog altijd: Raf Patat. Overigens zetten we nu nog altijd de korrelmais voor de varkens, in teeltrotatie met de aardappelen.”
Hoevewinkel
Je hebt je aardappelen altijd lokaal verkocht?
Raf: “Een kleine ruimte in de boerderij hebben we ingericht als hoevewinkel. Die is helemaal niets speciaals, je vindt er gewoon onze diverse soorten aardappelen, soms aangevuld met producten van collega-telers uit de buurt. We werken met zelfbediening en de klanten laten gepast geld achter in een collectebus, in alle vertrouwen. Naast de winkel hier op het bedrijf liggen onze aardappelen in hoevewinkels in de buurt en ik plaatste een aardappelautomaat op een andere locatie in Geel. We doen aan thuisleveringen en op zondag sta ik op de markt in Herentals. Ook sommige restaurants kopen hier hun aardappelen. Enkele jaren nadat ik met de aardappelen was begonnen, toonde Carrefour interesse voor hun afdeling met lokale producten en nu belever ik diverse supermarkten in een straal van 40 kilometer rond de boerderij. Je vindt ons ook op de website www.vandeboer.be. De laatste weken kwamen er dagelijks aanvragen bij. Tijdens de coronacrisis gingen mensen blijkbaar actiever op zoek naar lokale producten van goede kwaliteit. Ik hoor wel eens dat de aardappelverkoop in het algemeen vermindert, maar de verkoop aan huis gaat bij ons alvast nog in stijgende lijn.”
Primeuraardappelen
Hoe garanderen jullie de kwaliteit?
Kim: “Wij rooien de primeuraardappelen helemaal in het begin met een ‘voorraadrooiertje’ om ze nadien op te rapen in bakken. Eens ze schilvaster zijn en de hoeveelheid toeneemt, rooien we ze met een omgebouwde rooier om zo min mogelijk schade toe te brengen aan de aardappelen. Het is de kunst om aardappelen te behandelen als eitjes en ze niet te beschadigen. Ook tijdens het teeltseizoen zetten wij vaak in op bladmeststoffen en sporenelementen om de plant zo optimaal mogelijk te laten groeien en een kwaliteitsvol product af te leveren.”
Raf: “Wij planten een tiental verschillende rassen. Enkele vastkokende, enkele bloemige, de bekende frietrassen en daarnaast nog twee speciale rassen: Corne de Gatte en La Ratte.”
Kim: “Die laatste twee zijn over het algemeen trouwens niet heel populair, maar de laatste weken viel op dat er veel meer vraag naar was. De mensen zijn in de coronaperiode duidelijk hun keuken in gedoken en wilden iets nieuws proberen.”
Vroege aardappelen
De nieuwe aardappelen lijken er steeds vroeger te zijn …
Raf: “Wij proberen altijd vrij vroeg nieuwe aardappelen te hebben. Ik teel mijn vroege aardappelen deels onder vliesdoek, om zo een klein serre-effect te verkrijgen. Op die manier kun je toch wel tien dagen eerder oogsten. Dit jaar hadden we begin juni al de eerste vroege aardappelen en als ik mijn pootgoed vroeger had gehad, zouden ze nog vroeger de grond zijn ingegaan. Vorst kan dan wel eens een probleem zijn, maar dit jaar bleef dat beperkt tot enkele rijen naast de gracht. Ik zeg wel eens dat vroeger planten veel werk en stress oplevert. De reden dat wij ze zo telen, is omdat de vraag ook zo evolueert. Mensen vragen almaar vroeger naar nieuwe aardappelen. Vroeger hadden we een rustige periode tussen de oude en de nieuwe aardappelen. Die is nu volledig weg. De seizoenen lopen in elkaar over.”
Aardappeltransport
En dat blijft haalbaar qua werk?
Kim: “Raf doet zowel het sorteerwerk, het landwerk als het transport naar de winkels van onze aardappelen. Hij is daar heel gepassioneerd mee bezig en daarom ben ik degene die soms op de rem gaat staan. We plannen nu bewust tijd in onze agenda om samen als gezin iets te doen. Gelukkig zijn onze kinderen heel enthousiast en helpen ze hun papa graag op het veld. We kunnen ook rekenen op een freelancemedewerker voor het verpakken van de aardappelen en het klaarmaken van de bestellingen. We gaan investeren in een automatische verpakkingslijn. Die is nu in ontwikkeling. Drie jaar geleden bouwden we al een nieuwe loods. Zo blijf je groeien en blijf je bezig om het jezelf telkens een beetje gemakkelijker te maken.”
Verpakking
Jullie verpakken jullie aardappelen in opvallende papieren zakken. Waarom?
Raf: “Ik heb altijd gekozen voor papieren zakken, omdat die ecologischer zijn. We hoorden wel van klanten dat ze graag de aardappelen willen zien. Daarom hebben de nieuwe zakken die we nu laten maken een kijkvenster en een handig handvat. In de supermarkt vind je deze zakjes van 2,5 en 5 kg. Die kleine verpakkingen zijn vooral bij jonge mensen erg in trek.”
