Rassen in de markt die de risico’s in de teelt verkleinen en een goed rendement halen. Het is de belangrijkste doelstelling bij aardappelhandelshuis Den Hartigh BV uit Emmeloord. Met meer dan twintig rassen op de rassenlijst en teelt en logistiek in en naar zo’n vijftig landen wordt het succes van het eigen kweekbedrijf uitbetaald. Naast groeibriljanten als Prada, Gaya, Edison en Connect wordt King Russet al sinds de introductie in 2018 door de markt omarmt. En er zit nog meer potentie in. Geen reden om op de lauweren te rusten. “Resistenties inkruisen blijft de uitdaging. We zoeken naar rassen die min of meer hufterproof zijn.”
Het kweekbedrijf is voor Den Hartigh de levensader. Hier komen de rassen vandaan die meer dan honderd betrokken telers met plezier telen. Rassen die voor telers een uitkomst bieden met het oog op de vele uitdagingen, die er liggen. “De kunst van het kweken is om nu een oplossing te vinden voor de problemen over tien tot vijftien jaar. Deze zoektocht wordt wel steeds moeilijker, want de veranderingen volgen elkaar in rap tempo op. Wie had bijvoorbeeld verwacht dat het gebruik van kunstmest en chemie steeds meer wordt afgebouwd?”, schetst directeur Bernard Krijger van Den Hartigh.
Den Hartigh
De oorsprong van Den Hartigh ligt in Broek op Langedijk. Het bedrijf hield zich sinds de oprichting in 1936 bezig met de export en handel van groente en fruit. Ruim vijftig jaar geleden werd de focus op de veredeling en handel van pootgoed gelegd. Vanaf 1975 is het eigen kweek- en selectiebedrijf IJsselmeerpolders opgericht met het doel om aardappelrassen met resistenties te ontwikkelen. “Aardappelmoeheid was in die jaren voor de export best een belangrijk onderwerp. We hadden toen ook nog een pool met vrije rassen, maar we zijn ons steeds meer op monopolierassen gaan richten. Dus de beschermde soorten uit ons kweekbedrijf. Inmiddels hebben we alleen nog maar onze eigen rassen.” Vanuit Espel werd in 2001 de huidige vestiging in Emmeloord gebouwd.
AM- en Phytophthoraresistentie
Door de langdurig positieve resultaten van de rassen met AM- en Phytophthoraresistentie klopten steeds meer telers bij Den Hartigh aan. “Je dekt ook een bepaald risico af”, verklaart Matthijs Kloek, hij is manager productie en logistiek bij Den Hartigh. “Als je ziet hoeveel van de oogst in 2019 en 2020, echte virusjaren, gedegradeerd en afgekeurd is, dan geeft dat aan dat er nog best een uitdaging ligt.” Op de teler komt volgens Kloek het nodige af. “Er zijn behoorlijke kostenstijgingen gaande. Geopolitiek gezien is het gesloten blijven van het Verenigd Koninkrijk een flinke domper. We kunnen met de hele wereld handel drijven behalve met ons buurland. De oorlog in Oekraïne heeft ook voor de teler een groot effect. Los van het feit dat je een markt mist of dat die verandert, zorgt dit voor een hogere prijs van kunstmestproductie, gewasbescherming en energie. Hoe houd je de teelt nog rendabel?”.
Bernard Krijger: “De trend dichtbij huis is ook dat de prijzen van producten in het luxe segment, bijvoorbeeld biologische aardappelen, onder druk staan. Ik heb mijn twijfels dat de opkomst van local-for-local doorzet. Nu de coronatijd het einde hopelijk nadert, zie je toch weer dat de consument kiest voor volumeproducten. De kosten voor betrouwbare, goede producten moeten wel ergens betaald worden.”
Robuuste rassen
De vraag vanuit de export verschuift naar robuuste rassen: een lage input van chemicaliën en water. “Verzilting is een onderwerp dat wereldwijd speelt.” Een goede opbrengst voor de teler is wat Krijger betreft de belangrijkste trend waar het kweekwerk een antwoord op moet geven. “De opdracht aan onze kwekers is het zoeken naar een sterk ras dat tegen een stootje kan.”
King Russet
De consument zoekt in toenemende mate naar gemak. Aardappelen in de oven en vijf minuten later is de maaltijd klaar. King Russet is een aardappel die hierbij past. “Dit ras is eigenlijk in samenwerking met de frietfabriek ontwikkeld. Zij zochten een lange witvlezige aardappel, met een goede huid en sterk tegen schurft. Na vier of vijf jaar van selectie, zagen we al goede bakeigenschappen boven komen drijven. King Russet heeft ABCDE-resistentie en is ongevoelig voor vrijlevende aaltjes. Het ras is sterk op schurft. Dus ook op zandgronden, waar toch voor de frietindustrie wordt geteeld, geeft King Russet een mooie opbrengst. De aardappel maakt makkelijk lengte en heeft mooi wit vlees.” De pootgoedteelt van King Russet is volgens Kloek wel een uitdaging. “Maar met teeltmaatregelen, Talent of ethyleen, kun je toch nog een goede plus realiseren. Knolaantal is verder betrouwbaar. Hij groeit gemakkelijk.
Inzet is teeltoptimalisatie
Inzet in het kweekwerk is bij Den Hartigh teeltoptimalisatie. Daar hoort ook een intensieve begeleiding bij. Ook op het perceel. “Volgens mij is het best bijzonder dat wij zelf de proefrooiingen en het verwerken daarvan doen. Wij willen er een gevoel bij hebben en zien wat er in het veld gebeurt”, aldus Matthijs Kloek. Hij benadrukt dat het vakmanschap van de teler de basis is en dat vervolgens de beste keuzes worden gemaakt qua afzet. “Uiteindelijk willen we een aardappelteelt met minimale risico’s en goed rendement.” Den Hartigh denkt bij het verbeteren van de begeleiding nog wel na over het inzetten van bijvoorbeeld satellietbeelden, om de teler handvatten te geven voor bijvoorbeeld het optimale loofdoodmoment. Ook pootafstand en optimale bemesting zijn doelen die op deze wijze gemonitord kunnen worden.
Ambitie
Uiteindelijk is de ambitie om vijf tot tien procent per jaar te groeien. De groei zit dan met name in het pootgoedareaal en licentie-inkomsten. Bij Den Hartigh blijft de insteek wel om optimale rassen te kweken met traditionele veredeling. Met hybride zaad is het handelshuis niet bezig. Ook CRISPR-cas is een onderwerp waar de boot voor afgehouden wordt. “Natuurlijk zijn we ook bezig met diploïde-kruisingen, maar wij zijn er van overtuigd dat we met traditionele veredeling voldoende robuuste rassen kunnen telen.”
Dit is een artikel uit de Akkerbouwkrant. Wil je deze thuis ontvangen? Klik hier.
Tekst en beeld: Martin de Vries
