Er vallen steeds meer gaten in het spuitschema. Gelukkig zijn er ook plantversterkende middelen beschikbaar, die deze gaten kunnen opvullen. Hamerol is een voorbeeld hiervan. Door het stimuleren van het natuurlijke afweersysteem worden gewassen weerbaarder tegen ziekteverwekkers. Dit is geen gebakken lucht, maar wordt ook onderbouwd in meerdere wetenschappelijke onderzoeken.
De werkzame stof in Hamerol is chitosan hydrochloride. Dit is op basis van chitine, een polysacharide, dat naast cellulose het meest voorkomende biopolymeer is op aarde. Gewassen komen in aanraking met chitine bij direct contact met ziekteverwekkers. Dit kan bijvoorbeeld zijn in de huid van insecten, celwand van schimmels en de wand van eitjes van bodemaaltjes. Wanneer een plant in aanraking komt met chitine, wordt de afweer tegen ziekteverwekkers geactiveerd.
Hamerol bevat in grote hoeveelheden een vergelijkbare stof als chitine: chitosan, dat gevormd wordt uit chitine via een chemisch of enzymatisch proces. Het middel bootst zo de aanwezigheid van ziekteverwekkers na, zoals bij een vaccinatie. Op deze manier wordt een afweerreactie in de plant in gang gezet waardoor door de plant antistoffen worden geproduceerd. Wanneer een plant dan écht in contact komt met een ziekteverwekker, staat de natuurlijke afweer al klaar en kan de ziekteverwekker sneller worden aangepakt. Planten worden op deze manier weerbaarder tegen aantastingen door schimmels en bacteriën.
Opname van nutriënten
In de plantenwortels worden hormonen geactiveerd die de celdeling bevorderen. Hierdoor ontstaat een uitgebreid wortelstelsel, waardoor nutriënten en water beter zijn opgenomen. Zo blijft de plant vitaler onder droge omstandigheden. In de bodem beïnvloedt Hamerol de aanwezige micro-organismen, die de opname van nutriënten door de plant ondersteunen. Zogenoemde chitinolytische bacteriën breken van nature chitine af in de bodem tot chitosan, dat ze gebruiken als voedsel. “Wanneer chitosan wordt toegediend, is er direct voedsel beschikbaar voor deze bacteriën”, vertelt Max den Hollander van Plant Power Products, het bedrijf dat Hamerol op de markt brengt.
“Met de juiste dosis chitosan kun je ervoor zorgen dat deze groep bacteriën explosief groeit en nadat chitosan uit Hamerol op is, gaan deze bacteriën opzoek naar andere bronnen van chitine in de bodem. Dit vinden ze in de wand van de eitjes van aaltjes, sporenkapsels van schimmels, de celwand van pathogene schimmels, et cetera, waardoor deze bacteriën een beschermende laag vormen rondom de wortels van de plant. Zo stimuleer je direct het bodemleven en worden schadelijke pathogenen aangepakt.”
Onderzoek naar nematoden
Dit wordt ondersteund in een onderzoek uit 2022 van het Julius Kühn Institute, een Duits instituut dat onderzoek doet naar nematoden, zoals Meloidogyne incognita. Hieruit blijkt dat tien liter per hectare Hamerol efficiënter werkt dan 250 liter per hectare om het aantal eitjes en juveniele nematoden te verminderen. “Naast schadelijke nematoden is de bodem ook rijk aan organismen die juist wel de groei van aardappelen ondersteunen. Chitinolytische bacteriën hebben de eigenschap chitine in de priknaald van schadelijke aaltjes aan te tasten. Zo laten ze de nuttige aaltjes met rust. Daarnaast stimuleert chitosan de groei van rhizobacteriën en mycorrhiza-verbindingen waardoor de opname van voedingsstoffen wordt verbeterd.”
Al dertig jaar in gebruik
Het gebruik van chitine is niet nieuw. Al in de jaren zestig werden er proeven gedaan met het opbrengen van gemalen garnalendoppen op akkers, omdat het skelet van garnalen rijk is aan chitine. Het gewas werd hierdoor vitaler en weerbaarder tegen ziektes. Ook werden chemische middelen beter opgenomen. Echter, er waren hoge tonnages garnalen nodig om het gewenste resultaat te bereiken, waardoor dit in de praktijk te kostbaar werd. “Mijn voorgangers zijn begin jaren negentig begonnen om chitine uit garnalendoppen om te zetten in chitosan.
Het voordeel van chitosan is dat het middel veel geconcentreerder is, waardoor je er minder van nodig hebt en het prijstechnisch interessant is. Voeg je chitosan toe aan water, dan begint het te vlokken. Met de toevoeging van hydrochloride wordt dit probleem verholpen.” In 2014 werd het middel door de EFSA toegelaten in de Europese Unie als basisstof met plantversterkende werking. Het is daardoor ook toegelaten door het Ctgb in Nederland. Daarnaast is Hamerol Skal gecertificeerd en ook toegestaan in teelten met het PlanetProof keurmerk. Hamerol is namelijk volledig biologisch afbreekbaar en heeft geen wachttijd voor gebruik.
Gewasbeschermingsmiddelen
“Dit product valt onder de gewasbeschermingsmiddelen en niet onder de meststoffen, zoals biostimulanten”, aldus Den Hollander. “Er zijn veel groene middelen op de markt. Het is hierbij belangrijk om het kaf van het koren te scheiden. Wij laten veel proeven uitvoeren door onderzoeksinstituten om zo meer te weten te komen over de werkzaamheid in verschillende gewassen. Ons product heeft de afgelopen jaren vanuit de sector veel ondersteuning gekregen. Veel telers zijn al jarenlang positief over het gebruik van het product. Ook ondersteunt wetenschappelijk onderzoek de positieve effecten van het middel.”
Tekst: Kim Sjoers
Beeld: Mariska Barendregt en Max den Hollander
