De hevige regenval in oktober en november zorgt er nu voor dat er een aantal percelen zijn die niet kunnen gerooid worden. De situatie is het ergst in West- en Oost-Vlaanderen, de Kempen en Henegouwen maar ook elders zijn er heel wat problemen.
De slechte weersomstandigheden in het voorjaar zorgden al voor een verlate start van het teeltseizoen waardoor ook de najaarswerkzaamheden niet vroeg konden van start gaan. Het mooie en groeizame weer in september zorgde voor nog heel wat extra kilo’s die meer dan welkom waren voor de telers en de afnemers. De hoge temperaturen op dat moment waren ook niet ideaal voor een aardappeloogst voor langdurige bewaring.
Nog te rooien aardappelen
Naar schatting moet nog tussen de 20-25 procent van het Belgisch aardappelareaal gerooid zijn. Inschattingen spreken van 10 à 15 procent in Wallonië en 20 à 30 procent in Vlaanderen. Dit baart zowel de telers als de afnemers zorgen. Op heel wat plaatsen zijn er al wekenlang geen dagen meer waarop geen neerslag valt.
Aardappelen die 24 uur onder water staan rotten en zijn dus onherroepelijk verloren. Maar ook op percelen die niet onder water komen zijn er moeilijke plaatsen op de percelen met meer druk van het water denk maar aan spuitsporen en kopakkers. Percelen zijn waterverzadigd waardoor aardappelen niet meer kunnen ademen wat lijdt tot rotvorming. Er is dus ook extra waakzaamheid nodig op percelen waar op het eerste zicht visueel nog niets aan de hand lijkt te zijn.
De kwaliteit van de aardappelen gaat snel achteruit en de bewaarbaarheid is een zeer groot vraagteken. Dit heeft als gevolg dat ook op percelen die nog gerooid gaan zijn, een gedeelte aardappelen van mindere kwaliteit kan zijn. De opvolging in de bewaring zal heel veel aandacht vragen. Dagelijks opvolgen en waar nodig bijsturen in functie van de bewaarbaarheid.
Beschikbare aardappelen
Alle actoren binnen de keten hopen dat het weer snel verbetert zodat er toch nog maximaal aardappelen kunnen gerooid zijn, zodat er voldoende bevoorrading blijft gedurende het hele seizoen. Op korte termijn is er zeker nog geen bevoorradingsprobleem maar als we binnenkort niet verder kunnen rooien zou dat problemen kunnen geven voor het einde van het bewaarseizoen
Het grootste deel van de aardappelen die in België geteeld zijn, zijn geteeld op contract. Dit betekent dat de huidige situatie geen impact zal hebben op de prijs van deze aardappelen omdat deze is vastgelegd bij het afsluiten van het contract. Echter wie een contract afsluit moet dit ook nakomen wat bij sommige telers niet zal lukken omwille van de uitzonderlijke weersomstandigheden. Waar wel gerooid is kunnen er nog problemen optreden in de bewaring die de afgesproken lange bewaring ook in het gedrang kan brengen.
Plan van aanpak
- Vanuit Belpotato willen we dan ook benadrukken dat wanneer er zich een probleem voordoet, of kan voordoen, je zo snel mogelijk je afnemer moet verwittigen om samen naar een oplossing te zoeken. Wie twijfelt kan beter te vroeg contact opnemen dan te wachten tot op het moment van levering wanneer het hopeloos te laat is. We verwijzen hierbij ook naar de gedragscode voor het opmaken van contracten in de aardappelsector.
- Bewaarbaarheid: de sector spant zich in om aardappelen die nog nog kunnen zijn gerooid en kwalitatief verwerkt, maar niet langdurig zijn bewaard, op korte termijn te verwerken. Indien er een andere leveringstermijn is, dan verwijzen we naar de gedragscode contracten (te vinden op Belpotato.be)..
- Brede weersverzekering: als je een brede weersverzekering hebt afgesloten is het belangrijk je verzekeringsagent te contacteren. Let hierbij goed op je polisvoorwaarden gezien in sommige polissen er geen schade meer is vergoed die opgelopen is na 1 november.
- Rampenfonds Vlaanderen: We raden aan om het nodige bewijsmateriaal te verzamelen (bijvoorbeeld foto’s, leveringsbonnen …) om de schade te kunnen staven. De schademelding wordt bij voorkeur ingediend via het e-loket van het Vlaams Rampenfonds. Je kan ook een formulier downloaden op de website van de Vlaamse overheid of via deze rechtstreekse link. Dit document dient bezorgd te zijn aan het Vlaams Rampenfonds via rampenfonds@vlaanderen.be of op het adres van het Vlaams Rampenfonds, vermeld in het formulier. Het uitvoeringsbesluit van het Vlaams Rampenfonds voorziet dat de schade door de getroffene zelf moet gemeld zijn en dit binnen zestig dagen na het schadelijke weersverschijnsel. Concreet wil men de gemeenten ontlasten en vraagt men dat de land- en tuinbouwers de schadebedragen zelf inschatten en rechtstreeks melden. Die melding is essentieel opdat de Vlaamse overheid een erkenning van een ramp kan doen. Landbouwers krijgen in de meeste gevallen geen volledige schadevergoeding meer voor schade die in principe verzekerbaar is door een brede weersverzekering, maar er is een overgangsperiode tot 2024 waarbij wel nog een gedeeltelijke schadevergoeding mogelijk is. Belpotato wil hier waakzaam zijn en geen valse verwachtingen creëren.
- Rampenfonds Wallonië: Je kunt een beroep doen op de gewasschadebeoordelingscommissies om je schade te laten erkennen. Een van de voorwaarden voor eventuele erkenning door het calamiteitenfonds is dat je gemiddeld 30 procent verlies hebt op al je aardappelarealen in je GLB-aangifte.
- Landbouwbarema: Het is ook mogelijk om een beroep te doen op de gewasschadecommissie om je verliezen te claimen volgens de forfaitaire schaal, vanaf 20 procent verliezen.
Bron: Belpotato
